Gerçek satış bedelinin altında gösterilen konut işlemleri nedeniyle, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) harekete geçti. Gayrimenkul satışında tapuda düşük değer beyan eden yüz binlerce kişiye tebligat gönderildi.
Tapuda Düşük Değer Gösterimi GİB’in Hedefinde
Türkiye’de konut satış işlemlerinde yaygın olarak uygulanan bir yöntem olan “gerçek satış bedelinden düşük beyan” artık vergi otoritelerinin yakın markajında. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), özellikle 2023 ve 2024 yıllarında gerçekleşen konut satışlarına yönelik geniş çaplı bir denetim başlattı.
Konutunu satan birçok mükellefin, tapuda satış bedelini piyasa rayiç değerinin altında göstererek daha az tapu harcı ve gelir vergisi ödemeye çalıştığı tespit edildi. Bu yöntemle hem devlete ödenmesi gereken vergiler azalıyor hem de piyasadaki gerçek değer algısı bozuluyor.
Yüz Binlerce Konut Satışı İncelemeye Alındı
GİB kaynaklarından edinilen bilgilere göre, ülke genelinde yüz binlerce gayrimenkul satışına yönelik detaylı analizler yapıldı. Özellikle son iki yılda yapılan konut satışlarında beyan edilen bedeller ile bölgesel rayiç değerler karşılaştırıldı.
Yapılan karşılaştırmalarda, bazı ilçelerde konutların yüzde 30 ila yüzde 70 oranında düşük bedelle satıldığı beyan edildiği ortaya çıktı. Bu durum, hem gelir vergisi hem de tapu harcı yönünden ciddi vergi kayıplarına neden oldu.
Mükelleflere Ceza Öncesi Tebligat Gönderiliyor
Denetim sürecinin ilk aşamasında, eksik beyan tespit edilen mükelleflere uyarı niteliğinde tebligatlar gönderilmeye başlandı. Bu tebligatlarla, satışların gerçek değerinin yeniden bildirilmesi ve ek vergi ödenmesi isteniyor. Mükellefler, belirli bir süre içinde eksik kalan vergileri ödeyerek cezai işleme uğramadan süreci kapatabiliyor.
Ancak bu süre içinde gereğini yerine getirmeyenler için:
- Vergi ziyaı cezası,
- Gecikme faizi,
- İnceleme ve tarhiyat işlemleri uygulanıyor.
Gayrimenkul Alım-Satımında Yeni Dönem
Gelir İdaresi, tapu ve belediye kayıtlarını dijital ortamda entegre ederek, artık beyan edilen satış bedelleri ile gerçek piyasa değerlerini eşleştiriyor. Bu kapsamda yapılan algoritmik analizler sayesinde, sistem otomatik olarak düşük beyanları işaretleyebiliyor.
Özellikle büyükşehirlerde, Zingat, Hepsiemlak gibi platformlardaki konut ilan fiyatları ile beyan edilen bedeller arasında uçurum olduğunda sistem uyarı veriyor. Bu da hem alıcı hem satıcı için ciddi bir denetim anlamına geliyor.
Vatandaşlar Bilinçsizce Suça Ortak Olabiliyor
Pek çok konut alıcısı, tapuda düşük bedel gösterilmesine satıcı tarafından yönlendiriliyor. “Vergi az öderiz” düşüncesiyle bu uygulamayı kabul eden alıcılar, aslında farkında olmadan vergi kaçakçılığına ortak olmuş oluyor. Bu durum, ileride satış sırasında doğabilecek tapu iptal davaları ve cezai yaptırımlar açısından da risk barındırıyor.
Uzmanlar, satışlarda gerçek bedelin beyan edilmemesi halinde hem satıcı hem alıcı için cezai sorumluluk doğabileceği konusunda uyarıyor.
GİB’in Hedefi Vergi Adaletini Sağlamak
GİB, başlatmış olduğu bu yoğun denetim süreciyle sadece geçmiş satışları değil, aynı zamanda gelecekteki konut satışlarında da caydırıcılık oluşturmayı hedefliyor. Amaç; tüm mükelleflerin eşit şartlarda vergiye tabi tutulmasını sağlamak ve haksız kazancı önlemek.
Ayrıca, bu tür düşük bedelli satışların, konut piyasasındaki fiyat tespit mekanizmasını bozarak emlak balonlarını da tetiklediği ifade ediliyor. Dolayısıyla, GİB’in bu uygulaması sadece mali boyutta değil, sosyal ve ekonomik etkileri bakımından da önemli bir adıma işaret ediyor.
Vergi Uzmanlarından Uyarılar
Mali müşavirler ve vergi uzmanları, konut satışında dikkat edilmesi gereken noktaları şöyle sıralıyor:
- Tapuda mutlaka gerçek satış bedeli beyan edilmeli.
- Eksik beyan durumunda, sonraki alıcının dava açma hakkı bulunabilir.
- GİB tarafından gelen tebligatlar gecikmeden dikkate alınmalı.
- Ek vergi ve faiz ödemeleri, cezai işlem başlamadan önce yapılmalı.
- Emlak danışmanları, müşterilerini bu konuda bilinçlendirmeli.
İstersen bu haber için görsel konsept önerisi veya alternatif başlık varyasyonları da hazırlayabilirim.