Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) gündeme alınan yeni yasa teklifi, konut kiralarında devrim niteliğinde değişiklikler öngörüyor. Teklife göre kira bedelleri, asgari ücret tutarını aşamayacak. Uygulamanın kabul edilmesi halinde hem kiracılar hem de ev sahipleri için yeni bir dönem başlayacak.
Kira Krizine Yasal Müdahale Geliyor mu?
Son iki yılda büyük şehirlerde adeta kontrolden çıkan konut kiraları, kamuoyunun ve siyasetin öncelikli gündem maddeleri arasında yer alıyor. Artan kira bedelleri nedeniyle barınma krizi yaşayan vatandaşların şikayetleri, Meclis’e taşındı. Bu kapsamda hazırlanan yeni yasa teklifinde, konut kira bedelinin, belirlenen asgari ücret tutarını geçememesi yönünde bir madde yer alıyor.
Eğer teklif yasalaşırsa, Türkiye genelinde uygulanacak bir kira tavanı hayata geçmiş olacak.
Teklif Ne Öngörüyor?
TBMM’ye sunulan yasa teklifine göre:
- Konut kiraları bulunulan yılın geçerli asgari ücretinin üzerinde belirlenemeyecek.
- Tavan fiyat uygulaması yalnızca meskenler için geçerli olacak; ticari alanları kapsamayacak.
- Mevcut kira sözleşmeleri, yenilendiği tarihte yeni tavan sınırlamasına tabi olacak.
- Uygulama bir geçiş süreciyle, 2025 yılı itibarıyla yürürlüğe girecek.
Bu modelle birlikte özellikle İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya gibi şehirlerde fahiş seviyeye çıkan kiraların dizginlenmesi hedefleniyor.
Destekleyenler ve Eleştirenler Ne Diyor?
Teklif, barınma krizine çözüm arayan geniş bir kesim tarafından olumlu karşılansa da, ev sahipleri ve bazı gayrimenkul yatırımcıları tarafından mülkiyet hakkının sınırlandırılması gerekçesiyle eleştiriliyor.
Kiracı destekçileri şu gerekçeleri öne çıkarıyor:
- Kiraların maaşların çok üzerinde seyretmesi, temel yaşam hakkını tehdit ediyor.
- Asgari ücretli bir çalışanın şehir merkezlerinde yaşaması neredeyse imkânsız hale geldi.
- Yasal üst sınır, keyfi zamların önüne geçerek piyasada denge oluşturabilir.
Ev sahibi çevresi ise şu itirazları dile getiriyor:
- Serbest piyasa kurallarına müdahale anlamına gelir.
- Maliyetler artarken kira gelirinin sabitlenmesi yatırım iştahını azaltır.
- Yeni konut arzını yavaşlatabilir, kayıt dışı kira sözleşmelerini artırabilir.
Uzmanlar İkiye Bölünmüş Durumda
Ekonomi ve hukuk çevrelerinde de teklif geniş yankı uyandırdı. Bazı uzmanlar tavan fiyat uygulamasının sosyal fayda yaratacağını savunurken, bazıları bunun hukuki ihtilaflara ve kiralık ev arzında daralmaya yol açabileceğini belirtiyor.
Gayrimenkul hukukçusu Prof. Dr. G. Yılmaz:
“Anayasal mülkiyet hakkı çerçevesinde bu düzenleme sıkı denetimle desteklenirse, geçici süreli bir müdahale kabul edilebilir. Ancak denetimsiz uygulanırsa piyasa bozulur.”
Benzer Uygulamalar Dünyada Var mı?
Kira tavanı uygulamaları Avrupa’da ve dünyanın çeşitli şehirlerinde de hayata geçirilmiş durumda. Özellikle Berlin, Paris ve Barcelona gibi kentlerde belirli mahallelerde veya belirli metrekarelerde devlet denetiminde kira sınırları uygulanıyor. Ancak bu uygulamalar, genellikle kamu destekli sosyal konut projeleriyle birlikte yürütülüyor.
Uygulama Kabul Edilirse Ne Değişecek?
- Yeni kiraya verilecek konutlar için maksimum kira tutarı, her yıl asgari ücretle birlikte güncellenecek.
- Kira tespit davalarının artması beklenebilir.
- Denetim mekanizması oluşturulmazsa “el altından” kira sözleşmeleri yaygınlaşabilir.
- Kira geliri ile geçimini sağlayan küçük mülk sahipleri için yeni düzenlemeler gerekebilir.
- Kira kontratlarında “gerçek tutar” yerine düşük tutar beyanı riski artabilir.
